Polderstraat 51 of de Merodedreef 2 Westerlo
Beschermd als monument sinds 2002
Kasteel de Merode is bewoond en daarom niet vrij toegankelijk.
Het kasteel van Westerlo ligt dicht bij het centrum van Westerlo, aan de weg richting Aarschot. De eerste burcht zou dateren uit 1066, hoewel het best mogelijk is dat er reeds vroeger door de Romeinen een versterkte nederzetting opgetrokken werd. Rond 1300 legden de Heren van Wezemaal de grondvesten van het huidige kasteel. Zij kozen daarvoor een strategische plaats op ongeveer 80 meter van de Grote Nete te midden van lage landen, ideaal voor een waterburcht. De burcht diende oorspronkelijk als grensvesting van het Hertogdom ter beveiliging van de grenzen met de buren.
De donjon (=woontoren) werd rond 1300 opgetrokken in ijzerzandsteen van de streek. De toren vormt het kerngebouw van het kasteel waartegen de beide zijvleugels schrijlings aanleunen. Dit verleent aan het grondplan een echte kruisvorm.
Voor de donjon werd in de 16de eeuw de huidige binnenkoer aangelegd. Deze binnenkoer werd ommuurd en voorzien van schuin gerichte vierkante hoektorens die nu nog bestaan. Aan de voorzijde bleven de vierkante torens behouden als versterking van de burcht, aan de achterkant werden twee torens uitgebouwd tot volledige woonvertrekken.
De halfronde poorttoren waarlangs men de binnenkoer bereikt, dateert ook uit de 16de eeuw. Later, in de 18de en de 19de eeuw werden nog een linker en rechter zijvleugel aangebouwd. De omlijsting van de ingang langs het binnenplein is barok en werd in de 2de helft van de 17de eeuw gebouwd.
Van het neerhof rest nog een vleugel met toren en poort, waarvan de omlijsting in classicistische vroegrenaissance is (16de eeuw).
In de loop der jaren werd het kasteel gemoderniseerd en aangepast aan de tijd. Zo ook de toren, waarvan de zware lijn van de muur die als versterking diende, werd gebroken door onregelmatige venster- en deurverdeling.
In het kasteel bevinden zich nog merkwaardige kunstwerken. In de neogotische wapenzaal staat een gietijzeren kachel uit 1539 en twee marmeren renaissance schoorsteenmantels. Verder bevat het kasteel nog belangrijke schilderijen, wandtapijten, goudlederen behang en meubelen in allerlei stijlen.
De kasteelkapel met 17de eeuwse glasramen bevat veel kostbaarheden en herinneringen aan de familie de Merode.